قاعده عمومي در مورد سهام اين است كه همه از نظر قيمت مساوي هستند.
در لايحه اصلاح قانون تجارت (ل. ا. ق. ت)، قانونگذار تعريف دقيقي از سهام ممتاز ارائه نكرده است، تنها اشاره قانونگذار به اين نوع سهام در تبصره 2 ماده 24 ل. ا. ق. ت مي‌باشد كه مقرر مي‌دارد:
«در صورتي‌كه براي بعضي از سهام شركت با رعايت مقررات اين قانون مزايايي قائل شوند، اين گونه سهام، سهم ممتاز ناميده مي‌شوند.» برخی حقوقدانان در تعريف سهام ممتاز آن‌را سهامي می‌دانند كه به موجب اساسنامه يا طبق تصويب مجمع عمومي فوق‌العاده شركت، امتياز يا امتيازات خاصي نسبت به ساير سهام همان شركت به دارنده خود اعطا مي‌كند.
انواع مختلف سهام ممتاز را مي‌توان در اساسنامه پيش‌بيني نمود. در اين صورت ضروري است شرايطي را كه باعث انتشار سهام ممتاز مي‌شود در اساسنامه مشخص و حقوق معين سهامدار ممتاز روشن گردد.
به عنوان مثال اگر شركت سهامي به علت بحران اقتصادي يا ضرر مالي يا از دست دادن سرمايه به علت فعاليت‌هاي نابهنگام خود، قصد افزايش سرمايه از طريق صدور سهام ممتاز را داشته باشد و امتيازات اين نوع سهام ممتاز تا اندازه‌اي متمايز از ديگر سهام باشد، به گونه‌اي كه اين امتيازات به اشخاصي كه سرمايه بيشتري را به شركت آورده يا با طراحي نقشه‌ها، روش‌ها و ايده‌هاي مثبت و موثر خود، سعي در رونق بخشيدن فعاليت‌هاي شركت را دارند، اختصاص يابد، اساسنامه شركت بايد اين نوع حقوق و مزايا را به نحو صريح تبين و امتيازاتي را كه براي چنين سهامداراني مدنظر قرار داده، معين نمايد.
به طور كلي، لحاظ مزاياي بیشتر برای سهام ممتاز ایرادی ندارد و حتی براي توسعه و ادامه امور شركت لازم است.
نمونه‌هایی از امتیازات مالی سهام ممتاز:
-
درصد معيني از سود (قبل از اين كه سود بين سهامداران تقسيم شود) اختصاص به دارندگان سهام ممتاز دارد. اين عمل زماني صورت مي‌پذيرد كه شركت احتياج به افزايش سرمايه داشته باشد؛
-
اگر شرکت سودی نداشت، به میزان آن مبلغ معین به شرکای ممتاز بدهکار می‌شود؛
-
سود این نوع از سهام، قبل از سود سهام عادی پرداخت می‌شود؛
-
شرکای ممتاز نسبت به سایر شرکاء، برای طرف معامله شدن با شرکت، حق تقدم دارند؛
-
هم‌چنین دارندگان سهام ممتاز در خریدن سهام جدید از شرکت حق تقدم دارند؛
-
در زمان انحلال شرکت و پس از تصفیه بدهی‌ها، ابتدا حقوق دارندگان سهام ممتاز پرداخت می‌شود.
برخی از امتیازات غیرمالی سهام ممتاز:
-
می‌توان برای دارندگان سهام ممتاز حق رأی اضافی درنظرگرفت؛
-
گاهی برخی امتیازات کیفی به رأی اختصاص داده می‌شود. به عنوان مثال شرکت ممکن است تصمیم‌گیری در خصوص مسألۀ خاصی را منوط به رأی سهامداران ممتاز کند؛
-
ممکن است شرکت این امتیاز را برای شرکاء ممتاز لحاظ کند که اعضاء هیئت مدیره فقط از میان دارندگان سهام ممتاز انتخاب شوند. دارندگان چنين سهامي كه به عنوان اعضاء هيأت مديره انتخاب مي‌شوند، مي‌توانند در ابقاء شركت نقش مهمتري ايفاء نمايند.
شایان ذکر است که در صورت پیش‌بینی در اساسنامه، این امکان وجود دارد که سهام ممتازي منتشر شود كه قابل تبديل به سهام عادي باشد. تبديل سهام ممتاز به سهام عادي كه پس از ابطال سهام ممتاز صورت مي‌گيرد، ممكن است از نظر سایر سهامداران (دارندگان سهام عادی)، موضوع مورد توجهی باشد و منجر به اقناع ایشان جهت درج امتیاز برای این نوع سهام شود.
با سلام و احترام؛
1- آیا امتیازات سهام ممتاز باید در اوراق سهام ذکر شود یا ذکر در اساسنامه کفایت می کند؟
2- آیا شرط جلوگیری از رقیق شدن سهام می تواند در قالب سهام ممتاز صادر گردد؟
با سلام و احترام همراه عزیز
عذرخواهی تیم ما بابت تاخیر بوجود آمده در پاسخدهی را پذیرا باشید، امیدوارم پاسخ ذیل مفید واقع گردد:
1- در لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت در مواد 24 و 26 که به تعریف سهام می‌پردازد آمده است که در برگه سهام باید حتما به نوع سهم اشاره شود بدین معنا که که ذکر عادی یا ممتاز بودن سهام از الزامات قانونی برگه سهام می باشد؛ اما قانونگذار به درج این نوع از امتیاز در برگ سهام اشاره نکرده و صرف درج بر روی برگه سهام ممتاز را کافی دانسته است. دارنده سهام ممتاز و یا انتقال گیرنده آن برای اطلاع از امتیازات مطرح شده می‌تواند به اساسنامه و یا به روزنامه رسمی که در آن صورتجلسه مجمع عمومی فوق العاده، مربوطه آگهی شده است، مراجعه نماید و از امتیازات آن مطلع گردد.
2- در خصوص درج عدم رقیق شدن سهام می‌توان گفت که قانونگذار در این خصوص به صراحت به این امر نپرداخته است است اما آنچه از فحوای قانون مشخص می‌گردد این امر است که درج این شرط با مانعی رو به رو نمی‌باشد و از آنجا که سهامداران ممتاز خواستار ابقای حقوق ممتازه خود با افزایش سرمایه شرکت از طریق صدور سهام جدید می باشند این مسئله مطرح می‌شود که چگونه این شرط را در اساسنامه بگنجانند و یا آن را در مجمع عمومی فوق العاده تصویب کنند؛ که می‌تواند به یکی از دو روش زیر باشد:
الف) سهامدار ممتاز می‌تواند از این حق برخوردار شود که تا میزانی که درصد مالکیت وی با شرایط سابق برابری کند سهام رایگان به وی تعلق بگیرد.
ب) کاهش ارزش واقعی سهام به این طریق که در زمانی که شرکت سهام جدید منتشر می‌کند، با درج این شرط که سهامداران ممتاز گذشته با توجه به میزان ارزش‌گذاری جدید سهام صادر شده را به مبلغی کمتر از آنچه سهامدار ممتاز سابق خریداری کرده است به شخص دیگری بفروشد.
سلام.ممنون از مطلب بسیار مفیدتون.
سوالی که داشتم این هست که ممکنه برای سهامدار ممتاز ضرر کمتر رو به عنوان امتیاز درنظر گرفت؟؟
همراه گرامی بابت تاخیر در پاسخگویی پوزش ما را پذیرا باشید.
از آنجا که ترتیب دادن سهام ممتاز وفق ماده ۴۲ لایحه اصلاحی قانون تجارت برای دارندگان آن حق/ حقوق مکتسبه ایجاد می نماید، امتیازات و نحوه برخورداری از آن باید در اساسنامه بطور واضح و روشن ذکر شود، متاسفانه در قانون تجارت با خلاء احصا و تعریف امتیازات دارندگان سهام ممتازه روبه رو هستیم لاکن عموماً امتیازات به دو دسته مالی و غیرمالی تقسیم می¬شود، آنچه که مورد پرسش است جزء امتیازات مالی قرار می¬گیرد که اینگونه امتیازات نباید در تعارض با قواعد آمره و یا سایر قوانین مانند قوانین مالیاتی باشد.
فلسفه وجودی سهام به اصول کلی مشارکت بر می¬گردد و طرفین آورده (سهام) خود را برای انجام فعالیتی به اشتراک می¬گذارند و در صورتی که سود و یا ضرری از این مشارکت حاصل شود، طرفین در آن شریک خواهند بود(به نسبت سهم الشرکه و یا اولویت داشتن سهامدار ممتاز)، تقسیم سود و قائل بودن ضرر کمتر ولو تحت عنوان سهام ممتاز خلاف اصول و قواعد حقوقی می¬باشد بنابراین امکان درج این امتیاز برای سهامدار ممتاز وجود نخواهد داشت.